Organisch schrijven in Italië

In deze serie blogs schrijf ik over de achtergrond van de verschillende Wonder-word cursussen. Deze blog gaat over de organische schrijfweek BINNENSTE BUITEN in Italië. 

Het is 2010, in Utrecht... 

'Wil je in mijn oude familiehuis Villa Masini Luccetti in Toscane een cursus geven?' vraagt Elena nadat ze een schrijfworkshop bij me heeft gevolgd.

'Nee,' zeg ik. 


Zeg ik echt nee tegen dit mooie aanbod? Ja. Want ik heb al een andere geschikte locatie, in Frankrijk. 

'Maar ik wil wel graag naar je stille schrijfretraite komen,' zeg ik.

En toen was het 2011, in Italië... 

Elena haalt mij op van het kleine stationnetje van Pietrasanta. Behendig rijdt Elena de berg op, haarspeldbocht na haarspeldbocht. Hoe hoger we komen, hoe meer uitzicht. De zee links, de bergen rechts. Naast de weg worden olijfbomen geplukt. Een kerkje hier en daar. Maar voor de rest rijden we vooral steeds verder van de bewoonde wereld. 


In mijn kamer staat een prachtig, metalen hemelbed. 'Daar sliep mijn oma vroeger,' zei Elena. Vanuit het bed kijk ik uit over de zee in de verte. Het huis lijkt wel een museum. Authentieke meubelen, robuuste pannen aan de muur, schilderijen van haar familie. Dit is niet zomaar een huis. Dit is een huis met geschiedenis.

Ik ben op een schrijversweek met twee andere schrijvers. Van eentje had ik een paar dagen geleden toevalligerwijs net de naam opgeschreven toen een goede vriendin haar aanraadde. En voila, daar zit ik opeens met haar aan tafel. In Italië. Wonderlijk.

Deze week zwijgen en schrijven we. Ik schrijf op verschillende plekken in de tuin. In de ligstoel. Of het terras tussen de schildpadden. Aan de kaptafel in mijn kamer. 

's Ochtends begeleid ik meditaties in het oude kapelletje, met wandschilderingen van heiligen en flakkerende kaarsen. 's Middags maak ik wandelingen de berg op, door het bos en heb ik af en toe adembenemende uitzichten over grijze kale bergpunten. 


We laveren in stilte over het smalle strand, langs zonnebadende en kletsende Italianen en drijven in de zee. Ik word steeds zouter, bruiner, organischer kan je wel zeggen.  Hoe rustiger ik word, hoe sneller ik schrijf. Het kost minder moeite hier, de woorden komen vanzelf. Ik maak een heel nieuw plan voor mijn ondertussen uitgegeven roman Fok. Er hangt hier schrijfenergie. Er is al zoveel op deze plek geschreven. Vooral nu Elena haar huis steeds minder als Bed en Breakfast en steeds meer als 'Il Bene' - een  locatie voor creatieve en bezielende cursussen - benut. 

'Wil je echt je cursus niet hier geven?' 

'Mmmm,' ik twijfel. 'Nee.' 

En in 2012 gingen we naar India...

Elena gaat mee op mijn schrijfreis naar India. We gaan naar het geboortedorp van mama-ji, de moeder des huizes. We staan op een vervallen binnenplaats. Elena is tot tranen toe geraakt, deze plek brengt haar naar haar geschiedenis. Dit overwoekerde pleintje omgeven door afgebladderde pilaren blijkt een klein stukje Italië in India te zijn. Ik wist: op een dag geef ik ook les in Toscane, dat huis is een stukje India in Italië, dat kan niet anders. 

En toen een paar jaar later in Nederland...

Het huis in Frankrijk waar ik vijf keer met plezier de cursus Top tot Teen heb gegeven is verkocht. Ik bel Elena. 'Volgend jaar wil ik graag komen.' 

'Ja,' zegt ze, 'ja!' 

Van 25 juni tot 2 juli 2016 geef ik de organische schrijfcursus Binnenste Buiten in Italië  Omdat dit een goed, organisch moment is om Ja te zeggen. Deze kleine, wonderlijke enclave in Toscane voelt als een perfecte plek om onszelf binnenste buiten te keren op papier. Kom je ook? Je zegt toch geen nee he? 

Epicentrum

Mijn 2015 was een jaar van kliffen, grotten, diepgang en vergezichten.
Zowel in mezelf als aan de kust van Zuid Engeland, Ierland en Portugal.

Ik heb donkere grotten betreden. Zoals die waar ik op 2 januari 2016 op het strand in Portugal stond, vochtig, zwart. Vanuit waar ik een strak gekaderd uitzicht had op de Atlantische golven. Ik herinner me de eerste keer dat ik ging surfen, op Barbuda, in zulk soort golven, en ik geregeld met longen vol zout en zand op het strand geworpen werd. Zo heb ik me dit jaar vaak gevoeld.

Maar ik heb ook op de helder witte krijtrotsen van Zuid Engeland gestaan, met midzomer, waarbij de nachten altijd lila bleven. Waar de ruimte en het licht door me heen sloegen. Ik was eigenlijk in een stilteretraite, waarbij de rest rustig in de hal lag, maar waarbij ik maar over die kliffen heen en weer bleef rennen.

En ik was in Ierland. In een halfrond Keltisch fort, boven op een klif. Vanwaaruit ik kon uitkijken over de zee, de Aran Eilanden en op een of andere manier ver terug en vooruit in mijn eigen leven.

Dit jaar ben ik anders gaan reizen. Geen lange reizen naar Azië, maar kleine intense trips in Europa. Omdat ik moeder ben, en niet te lang weg kan. Omdat ik moeder ben, en ik daardoor niet meer wegrennen kan. Omdat ik moet blijven. Op die klif. Terwijl ik bijna val. En de horizon kantelt.

2015 was geen rechte lijn, zij was een cirkel.
2015 was een aardbeving, waarin ik langzaam mijn eigen epicentrum vond.

Over tijd

Onderstaand stukje heb ik geschreven ter afsluiting van het Woorden Jutten aan Zee schrijfweekend op Terschelling. Het thema was De Tijd.

Dit Woorden Jutten aan Zee Paasweekend waren we allemaal over tijd. We zijn over de tijd heen getild. We hebben ons over de grens van de alledaagse, vaste-land-tijd geschreven.

Over tijd. In ieder groeide een verhaal, vond conceptie en bezieling plaats. Een zwangerschap van drie dagen. Met zondagavond elf wonderbaarlijke bevallingen als resultaat.

Over tijd zijn - dat kan zomaar elk moment gebeuren, als je je afstemt op je eigen maan, je eigen getijde, als je landt op de vruchtbare zeebodem in jezelf.

Zoals de zee zwanger is van eb en vloed, is ieder van ons zwanger van verhalen die altijd bereid zijn te stromen.

Woorden Jutten aan Zee

In deze serie blogs schrijf ik over mijn beleving en de achtergrond van de verschillende Wonder-Word-workshops. In deze aflevering staat de cursus WOORDEN JUTTEN AAN ZEE centraal - een cursus die we dit jaar voor elfde keer op Terschelling geven. 

Het eiland eigent zich je toe

Ik  loop op de Noordvaarder, een dikke westenwind raast door mijn oren naar binnen. Ik kan niet meer rechtlijnig denken. Slechts één gedachte komt steeds weer terug: dit eiland eigent zich je toe.

Terwijl ik vooroverbogen door de wind loop,  klauwt het eiland haar ruige vingers om mij heen. Als een duin laat ik me afkalven en dat voelt goed. Daarom kom ik hier. En daarom jutten we hier al meer dan tien jaar woorden aan zee.  

De zee schakelt je hoofd uit

Mark Mieras, hersenwetenschapper, beschrijft in een van zijn onderzoeken dat tijdens creatieve arbeid geen specifieke delen in onze hersenen actief worden, maar dat juist bepaalde centra uit gaan. Hij noemt creativiteit daarom actief loslaten. Als we creatief zijn,  kan een ondergesneeuwd hersendeel associaties maken, omdat normaal overactieve delen in ons hoofd even op uit staan. 

En dat is wat dit eiland doet.  Ze schakelt onnodige hersendelen uit. Daardoor vallen dingen op, die je normaal geen aandacht geeft. Als je langs de zee loopt, met je blik op oneindig, springt een oranje vissersnet opeens in het oog. Een aangespoelde, gele rubberen handschoen. Een stuk hout dat op de kop van een zwaardvis lijkt. Een roze schelpje, dat je doet denken aan de parels in de oren van je oma. Je oma, ja, je ruikt haar zoutzoetige lucht opeens.

Woorden Jutten aan Zee

Zo werkt Woorden Jutten aan Zee. Je maakt geen woorden, je zoekt geen woorden -  je jut woorden. Jutten betekent dat je met een open houding verzamelt, ontvangt en schrijft. Je weet immers niet waar je naar zoekt, wat de zee vandaag zal brengen. 

Vaak denken we dat we moeten weten wat we willen zeggen. En ergens tijdens het schrijfproces is dat ook zo. Maar als we zo beginnen, met een te nauwe visie, missen we vaak dat waar het daadwerkelijk omgaat. Dan zien we die breekbare skeletjes van de zee-egels in het zand niet, omdat we naar boeien en vuurtorens in de verte zoeken. 

Jutten is ontvangen van dat wat de stroom je aanlevert. Een langvergeten herinnering aan je oma. Een paar rake woorden. En vaker nog; onverwacht lange woordenstromen. Een pen die niet ophoudt met jutten. 

Je daadwerkelijke verhaal toe eigenen

Daardoor schrijven we vaak andere dingen op dan we van te voren van plan waren. Dat is vaak niet het verhaal dat we al tig keer herhaald hebben, of dat rechtlijnige verhaal dat we al zo lang hadden willen schrijven. Nee het gejutte verhaal is vaak zo grillig als de zee. Maar in dat verhaal kan een klein schelpje opeens nieuwe zeggingskracht krijgen, een stuk hout een passende metafoor worden. En op een verrassende manier schrijven we iets dat klopt, dat veel meer zegt dan het gelikte verhaal van A tot Z.

 

Als we open schrijven – jutten –  dan eigenen we onszelf ons daadwerkelijke verhaal toe. Dat toe eigenen is een soort magnetisch proces. Je zoekt niet, maar ontvangt. Als een magneet beweeg je langs de kustlijn van je eigen leven. Opeens kleven er dingen aan je, die op een rare manier bij je passen. Die daadwerkelijk iets over jou en je leven zeggen. De woorden resoneren met jou. Ze spoelen niet voor niets bij jou aan. 

 

Jezelf toe eigenen

Een dag later ben ik weer op de Noordvaarder. Nu in een Landrover met mijn slapende 1-jarige dochtertje op mijn schoot. Samen met mijn ouders en een vriendin kijk ik naar een spectaculaire zonsondergang, het hele wad spiegelt oranje omrande wolken. Het is windstil.

Het eiland heeft zijn werk gedaan. Ik resoneer met het landschap. Dit eiland is mij eigen. Kamal snurkt zachtjes. En ik weet weer even – op een hele kalme manier - wie ik daadwerkelijk ben, zonder verhaal.  Dit gebeurt dus aan zee, komt in me op, we eigenen onszelf toe.

De zon zakt, Kamal wordt wakker, we rijden naar huis. ’s Avonds sla ik mijn laptop open, en laat de woorden aanspoelen. Een sluimerend inzicht krijgt vorm. En al schrijven jut ik mezelf stukje bij stukje bij elkaar.  

Hoop is een vuurtoren

Dit heb ik geschreven tijdens het Schrijfcafe dat dit najaar in het teken staat van Geloof, Hoop en Liefde.

Net zoals ik meer geloof in ongeloof dan in geloof, geloof ik meer in wanhoop dan in hoop.

Mijn hoop was altijd een anker.  Dat hekanker lag in mijn geboortegrond, het was de hoop op vroeger. De hoop dat iemand dat gat achter mij, dat is ontstaan bij het achteruitslaan, kan opvullen.

Mijn hoop was ook een anker in de toekomst. In de hoop dat het ooit nog beter wordt. Meer. Anders. Voller. Rijker.

Vast lag ik tussen die ankers. Tussen mijn nostalgische ideeën over geluk. Over hoe het eigenlijk zou moeten zijn.

En toen sloeg ik los. Die ankers bleken niet te houden. Ze krabten.

En nu drijf ik op zee. Ankerloos. Wanhopig. Tussen de golven van hoe het leven nu is. Deze wanhoop breekt mijn kleine hoop af. De kleine hoop die mij ervan weerhield het leven te leven zoals het leven zich aandient. Om niet steeds te hopen. Wat als, en zou het niet mooi zijn als, en misschien ooit. En echt nee, zo zou het niet moeten zijn. Ik hoop dat ooit...

Nee. Storm. Golven. Leven. Nu.

En nu ik op open zee ben, zie ik iets wat ik eerst niet zag. Een vuurtoren.  Haar licht schijnt over de golven. Haar stabiele stevige betrouwbare licht. Met een rechte rug staat zij op een rots, niet uit het veld te slaan.

Ik koers op haar af. In het geloof; zo kan het ook. Zo kan ik ook zijn. Zelfstandig en sterk, midden in de onstuimige zee van het leven.

Deze nieuwe hoop is een hoop die geen verwachting is.  Die hoop is groter, sterker, ruimer dan een anker. En op een of ander manier minder persoonlijk. Het gaat niet over mij. Dat ik krijg wat ik wil.

Het gaat over de liefde, waar wij niets voor hoeven te doen. Waarvoor we niet vast hoeven te houden aan hoe het vroeger was. Waarvoor we niet hoeven te verlangen naar een toekomst die er niet is. Zij schijnt haar licht hier en nu - wij kunnen op haar af koersen. Zij is er al die tijd al geweest.

Als je je oude hoop loslaat, en de zee durft te betreden, zal daar een boei, een ster aan de hemel of een vuurtoren, zijn. Een rotsvast vertrouwen dat het goed is zoals het is. Een rotsvast vertrouwen dat er altijd liefde is.  Een rotsvast vertrouwen: dit leven steunt mij.

Hoop is een vuurtoren die ons er aan herinnert wie we daadwerkelijk zijn.