In deze serie blogs schrijf ik over mijn beleving en de achtergrond
van de verschillende Wonder-Word-workshops. In deze aflevering staat de jaartraining Schrijfgenoten 'De Reis van de Held' centraal. Deze cursus geef ik sinds 2009 samen met Jeanet van Omme van het Schrijfatelier in Amsterdam. Iedere schrijver werkt zelfstandig aan zijn eigen
project binnen een groep van Schrijfgenoten die elkaar spiegelen, motiveren en stimuleren.
Schrijfgenoten is…
Schrijfgenoten is een cursus die geen cursus is. We leren je niets nieuws.
Wij geven geen lessen over stijl, invalshoek, spanning. Schrijfgenoten is ook geen
erkende opleiding. Je haalt geen papiertje, na de afronding heb je geen
bijzondere titel. Schrijfgenoten is een training, maar wij trainen je niet.
Oud onderwijs
In mijn ogen past Schrijfgenoten bij deze ‘nieuwe tijd’. Een tijd waarin we
niet meer doen alsof we alles weten. Ouderwets onderwijs is in mijn ogen het
soort scholing waarbij een leraar, trainer of leider voor een groep mensen
staat en – top-down – vertelt hoe het moet. Er is een waarheid, of een methode,
en als we die punt voor punt van de PowerPoint presentatie overnemen,
dan komen we er wel.
Ik kan me mijn eigen teleurstelling in dat soort onderwijs nog goed
herinneren. Zowel op de middelbare school, universiteit en hogeschool zat ik
regelmatig in de klas met het gevoel dat ik daar net zo goed niet had kunnen
zitten. Ik moest gewoon herhalen wat de leraar zei, feiten uit mijn hoofd
leren. Wat ik er zelf over dacht, deed er niet toe.
Nieuw onderwijs
Maar gelukkig waren er ook uitzonderingen op de regel. Zoals mijn lerares
Nederlands op de middelbare school. Mijn mondelinge eindexamen ging over een
gedicht van Jean Pierre Rawie. Ik had het tig keer gelezen, maar snapte er
eerlijk gezegd niets van. Dat zei ik eerlijk tegen haar. Tot mijn verbazing
bekende zij dat ze het ook niet wist. En ter plekke ontrafelden wij dat
gedicht, woord voor woord, totdat we tot de kern kwamen. Dat gaf energie! Om
zelf na te denken – samen met een leraar - op een lijn, en zo tot nieuwe kennis
te komen.
Ik herinner me mijn leraar Tijdschriftjournalistiek op de school voor
Journalistiek, die weigerde om cijfers te geven. Maar ons zelf – in eindeloze,
vurige discussies – liet bepalen wat goed was en wat niet. Mijn docent Stadsgeografie
die me mijn veel te dikke paper vijf keer liet herschrijven. Gek genoeg vond ik
dat fijn. Hij nam mij serieus en zag dat ik beter kon. Wat wil je echt zeggen,
bleef hij vragen.
Dat is volgens mij het ‘nieuwe onderwijs’. Een leraar die niet vertelt hoe
het moet, maar die zijn leerlingen zelf tot inzicht laat komen. Een trainer die
deel is van de cirkel. Die met zijn ervaring het proces kan begeleiden, maar toegeeft
dat hij ook niet alles weet. Bij het nieuwe onderwijs draait het om leren, niet
om weten.
Schrijfgenoten is een onderzoek
En met deze achtergrond ben ik enthousiast over wat Schrijfgenoten door de
jaren heen geworden is. Een opleiding zonder dat je ergens toe opgeleid wordt. Een
cursus zonder
boeken die je door moet
werken. Maar een open ruimte waarin je jezelf kan ontdekken, ontwikkelen en
uitdrukken – op jouw manier. Wat wil ik schrijven? Wat is mijn stijl? Hoe kan
ik die stijl verbeteren, zodat mijn verhalen beter tot hun recht komen? Welke
technieken helpen daarbij? Wat wil ik echt zeggen?
Het hobbelige pad van de
Schrijfgenoot
Iedereen start met een plan. Met een wens. Een idee. Een schrijfverlangen.
En het verlangen om dat schrijfverlangen serieus te nemen. Maar hoe?
Wij geven concrete opdrachten om dat in kaart te brengen. Het is niet zo dat
wij als begeleiders helemaal niets doen en iedereen laten aanrommelen. We geven
les over de structuur van de Reis van de Held. We stellen prikkelende vragen.
Geven onverwachte creatieve schrijfopdrachten. Coachen. Begeleiden. Zetten onze
eigen ervaring en vakkennis in. We herkennen de hiaten in een tekst, benoemen
wat een tekst volgens ons nodig heeft.
Maar dat doen we in gespreksvorm. Schrijfgenoten zijn zelfstandige
schrijvers, die zelf hun keuzes maken. Want uiteindelijk weten wij ook niet wat
en hoe een Schrijfgenoot precies moet schrijven. Dat is het spannende, en het leuke, aan een
schrijfproces. De uiteindelijke bestemming is onbekend.
En
goh, wat zou het verleidelijk zijn om
al die wegen te egaliseren en te bestraten en te komen met een Power Point presentatie,
een stappenplan: zo moet het.
Maar nee,
bij Schrijfgenoten gaan we allemaal ons eigen hobbelige pad. Wij, de
begeleiders en de andere schrijfgenoten, kunnen je de hand reiken als het steil
wordt of hobbelig. We luisteren, moedigen aan, vragen door. Maar we kunnen en
willen de hobbels niet uit de weg halen. Want van die hobbels leer je. Dat
is een bewuste keuze van ons - om niet te
werken vanuit een algemeen geldende methode, maar om te werken met dat wat zich
aandient.
De Reis van de Held als houvast
We maken dan wel geen nieuwe wetten, maar we vallen wel terug op een
oeroude. Op de structuur van de Reis van de Held. Op de manier waarop we elkaar
al eeuwen verhalen vertellen. We bestuderen die oermythe, om onszelf te voeden en richting te geven. Maar
het is geen stramien, geen alles omvattende waarheid, die je zo maar even kan
reproduceren. Bij iedere schrijver, bij ieder verhaal ziet de Reis van de Held
er anders uit.
Zo zocht A. naar een manier om op een poëtische manier over management te
schrijven. Schreef C. de scherven van haar levensverhaal bij elkaar en lijmde
ze dat tot een boekje. A. verdiepte zijn pelgrimstocht door er een boek over te
schrijven. B. schreef over haar leven als jonge moeder en publiceert nu columns
in J/M. Christel onderzocht haar beeldende en poëtische vermogen en A.
onderzocht haar haat/liefde verhouding met het schrijven. Elke reis is weer
verrassend.
Schrijfgenoten is…
een persoonlijke reis waarin het leren centraal staat, niet het weten. Dat
geldt ook voor Jeanet en mij. Door deel te zijn van de cirkel leren wij veel. Ieder
jaar is anders, ieder jaar worden we uitgedaagd op een ander vlak. Er zijn
zoveel verschillende manieren van schrijven, dat kan je niet leren uit de
boeken, of door puur uit eigen ervaring te putten. Dat leer je alleen door
samen iets aan te gaan. Schrijfgenoten wordt gemaakt door de schrijfgenoten
zelf. Ieder jaar opnieuw.
15 november vertrekt een nieuwe groep Schrijfgenoten - wil je mee? Woensdagavond 1 oktober is er een informatie-avond in het Schrijfatelier. Of neem contact op met nanda@wonder-word.nl.
