Woorden Jutten aan Zee

In deze serie blogs schrijf ik over mijn beleving en de achtergrond van de verschillende Wonder-Word-workshops. In deze aflevering staat de cursus WOORDEN JUTTEN AAN ZEE centraal - een cursus die we dit jaar voor elfde keer op Terschelling geven. 

Het eiland eigent zich je toe

Ik  loop op de Noordvaarder, een dikke westenwind raast door mijn oren naar binnen. Ik kan niet meer rechtlijnig denken. Slechts één gedachte komt steeds weer terug: dit eiland eigent zich je toe.

Terwijl ik vooroverbogen door de wind loop,  klauwt het eiland haar ruige vingers om mij heen. Als een duin laat ik me afkalven en dat voelt goed. Daarom kom ik hier. En daarom jutten we hier al meer dan tien jaar woorden aan zee.  

De zee schakelt je hoofd uit

Mark Mieras, hersenwetenschapper, beschrijft in een van zijn onderzoeken dat tijdens creatieve arbeid geen specifieke delen in onze hersenen actief worden, maar dat juist bepaalde centra uit gaan. Hij noemt creativiteit daarom actief loslaten. Als we creatief zijn,  kan een ondergesneeuwd hersendeel associaties maken, omdat normaal overactieve delen in ons hoofd even op uit staan. 

En dat is wat dit eiland doet.  Ze schakelt onnodige hersendelen uit. Daardoor vallen dingen op, die je normaal geen aandacht geeft. Als je langs de zee loopt, met je blik op oneindig, springt een oranje vissersnet opeens in het oog. Een aangespoelde, gele rubberen handschoen. Een stuk hout dat op de kop van een zwaardvis lijkt. Een roze schelpje, dat je doet denken aan de parels in de oren van je oma. Je oma, ja, je ruikt haar zoutzoetige lucht opeens.

Woorden Jutten aan Zee

Zo werkt Woorden Jutten aan Zee. Je maakt geen woorden, je zoekt geen woorden -  je jut woorden. Jutten betekent dat je met een open houding verzamelt, ontvangt en schrijft. Je weet immers niet waar je naar zoekt, wat de zee vandaag zal brengen. 

Vaak denken we dat we moeten weten wat we willen zeggen. En ergens tijdens het schrijfproces is dat ook zo. Maar als we zo beginnen, met een te nauwe visie, missen we vaak dat waar het daadwerkelijk omgaat. Dan zien we die breekbare skeletjes van de zee-egels in het zand niet, omdat we naar boeien en vuurtorens in de verte zoeken. 

Jutten is ontvangen van dat wat de stroom je aanlevert. Een langvergeten herinnering aan je oma. Een paar rake woorden. En vaker nog; onverwacht lange woordenstromen. Een pen die niet ophoudt met jutten. 

Je daadwerkelijke verhaal toe eigenen

Daardoor schrijven we vaak andere dingen op dan we van te voren van plan waren. Dat is vaak niet het verhaal dat we al tig keer herhaald hebben, of dat rechtlijnige verhaal dat we al zo lang hadden willen schrijven. Nee het gejutte verhaal is vaak zo grillig als de zee. Maar in dat verhaal kan een klein schelpje opeens nieuwe zeggingskracht krijgen, een stuk hout een passende metafoor worden. En op een verrassende manier schrijven we iets dat klopt, dat veel meer zegt dan het gelikte verhaal van A tot Z.

 

Als we open schrijven – jutten –  dan eigenen we onszelf ons daadwerkelijke verhaal toe. Dat toe eigenen is een soort magnetisch proces. Je zoekt niet, maar ontvangt. Als een magneet beweeg je langs de kustlijn van je eigen leven. Opeens kleven er dingen aan je, die op een rare manier bij je passen. Die daadwerkelijk iets over jou en je leven zeggen. De woorden resoneren met jou. Ze spoelen niet voor niets bij jou aan. 

 

Jezelf toe eigenen

Een dag later ben ik weer op de Noordvaarder. Nu in een Landrover met mijn slapende 1-jarige dochtertje op mijn schoot. Samen met mijn ouders en een vriendin kijk ik naar een spectaculaire zonsondergang, het hele wad spiegelt oranje omrande wolken. Het is windstil.

Het eiland heeft zijn werk gedaan. Ik resoneer met het landschap. Dit eiland is mij eigen. Kamal snurkt zachtjes. En ik weet weer even – op een hele kalme manier - wie ik daadwerkelijk ben, zonder verhaal.  Dit gebeurt dus aan zee, komt in me op, we eigenen onszelf toe.

De zon zakt, Kamal wordt wakker, we rijden naar huis. ’s Avonds sla ik mijn laptop open, en laat de woorden aanspoelen. Een sluimerend inzicht krijgt vorm. En al schrijven jut ik mezelf stukje bij stukje bij elkaar.